Is stress goed of slecht?

Iedereen heeft wel eens last van stress. Of je het nu wel of niet door hebt, stress is er bijna altijd. Je kunt stress ervaren wanneer je een deadline hebt, je je hoofd maar net aan bovenwater kunt houden als ondernemer of juist bij te veel drukte door al die bestellingen vanwege de gesloten restaurants.

Tegenwoordig ligt stress al snel op de loer, omdat ons leven veel veranderd is ten opzichte van duizenden jaren geleden.

Wat is stress nou eigenlijk?

Stress is een lichamelijke reactie op een noodsituatie. Onze hersenen beoordelen namelijk in iedere situatie of er gevaar dreigt. Als er geen noodsignalen komen, ervaren we geen stress. Vind zich er wel een gevaarlijke situatie plaats dan stijgt je bloeddruk, je pupillen verwijden en je spieren spannen zich aan. Dan gaat ons zenuwstelsel het lichaam automatisch voorbereiden op ‘vechten, vluchten of bevriezen. Misschien herken je het beter als ik de Engelse vertaling benoem: “fight or flight” modus. Je bent extreem alert en er zal je niks ontgaan.

Eerst zorgt je lichaam voor adrenaline. Op hetzelfde moment maakt je lichaam cortisol aan, het “stresshormoon”. Dit hormoon zorgt er onder andere voor dat je emotionele ervaringen beter onthoudt. Voel jij in die noodsituatie een sterke emotie, dan zal je brein dit extra goed opslaan. Daardoor kunnen we gevaarlijke situatie in de toekomst vermijden die ooit veel angst in onze hersenen veroorzaakten.

Het is niet erg om stress te ervaren wanneer er zich een noodsituatie voor doet zolang de reactie binnen enkele minuten afneemt. Stress wordt een probleem als het chronisch optreedt.

“Wanneer je een stressvol leven leidt, sterf je eerder”

Laat de zin hierboven maar even goed bezinken. Het is zelfs wetenschappelijk bewezen.

Noodsituaties of juist niet?

Stress is van nature goed voor je, maar het is goed om te begrijpen dat je hersenen situaties vaak geneigd zijn om situaties erger te maken dan ze daadwerkelijk zijn. Vroeger, duizenden jaren geleden, toen er nog gejaagd moest worden voor eten en geruis in de bosjes kon betekenen dat er een hongerig beest in de buurt was, ontstond er stress door een noodsituatie.

Ons brein reageert namelijk niet alleen op fysieke bedreigingen. Het stresssysteem wordt ook in werking gezet bij psychische dreigingen. Dat kan een vervelende e-mail, een deadline of een ruzie met een geliefde zijn. Zoals ik al eerder heb benoemd wordt je lichaam dan (onnodig) voorbereid op vechten, vluchten of bevriezen. Hoe langer die psychische ‘gevaren’ duren, hoe langer je dit ‘noodsysteem’ aan hebt staan. Soms wel maanden achter elkaar.

Ons leven zit dus vol situaties die een lichamelijke stressreactie kunnen opwekken. Chronische stress is dus iets wat (helaas) veel sneller voor komt vergeleken met duizenden jaren geleden.

Het leven wat je nu leidt is niet te vergelijken met toen, maar ons brein reageert nog steeds op dezelfde manier. Stress is echt een killer, een sluipmoordenaar. Er wordt er steeds meer gevraagd van onze werkgevers, onze omgeving en jawel je telefoon. We moeten harder werken, zijn veeleisender geworden, willen overal bij zijn en worden constant geprikkeld door dat rode stipje bij onze social media apps. Hierdoor staan onze hersenen constant ‘aan’, oftewel er zijn weinig tot geen rust momenten.

Negatieve effecten van chronische stress

EEN VERLAAGD IMMUUNSYSTEEM

Chronische stress verzwakt je immuunsysteem  en dat heeft ook gevolgen voor de hersenen. Een verzwakt immuunsysteem betekent dat je vatbaarder bent voor virussen en ziektes. Je immuunsysteem regelt dat virussen, bacteriën en andere ‘indringers’ vernietigd worden. Ook vind er herstel en een schoonmaak plaats in je lichaam en brein. Heb je dus lange tijd veel stress? Dan is de kans heel groot dat je weerstand zakt en dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat herstel en je schoonmaak minder goed wordt uitgevoerd in de hersenen.

PTSS, BURN-OUT EN DEPRESSIE

Chronische stress hangt samen met PTSS, depressie, burn-out en angststoornissen. Je hormoonhuishouding is namelijk erg in de war, gebieden in je hersenen zijn ontregeld en het kan zelfs zo ver gaan dat je hersenen beschadigd raken en verschillende systemen niet meer zo goed werken als normaal. Stress en psychische klachten gaan vaak ook gepaard met elkaar. Stress kan dan bijvoorbeeld zorgen voor meer angst, paniek en somberheid, wat nog meer stress met zich mee brengt. Daarom is stressmanagement van essentieel belang voor je gezondheid.

VERLIES VAN HERSENCAPACITEIT

Uit bepaalde onderzoeken is gebleken dat chronische stress ook leidt tot een verlies aan verbindingen tussen je hersencellen. Dit heeft weer effect op een ander gebied in je hersenen wat cognitieve en emotionele taken reguleerd, zoals het nemen van beslissingen, plannen, sociaal gedrag regelen en impulsbeheersing. NIET OKAY DUS. Op den duur kan stress angststoornissen veroorzaken, een negatieve invloed hebben op je geheugen en op de manier waarop we dingen aanleren.

VERHOOGDE ANGST REACTIE

Chronische stress kan ervoor zorgen dat je sneller en heviger reageert op angst. Maar hoe dan?? De verbinding tussen het systeem wat je emoties reguleert en je geheugen wordt versterkt door stress. Chronische stress veroorzaakt namelijk een verlies hersencapaciteit (zie hierboven). Deze combinatie kan schadelijk zijn voor je rationele en emotionele systeem. Het kan zelfs angst- en stemmingsstoornissen creëren. Voorbeeld hiervan is iemand met PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom). Je wordt prikkel gevoelig. De hersenen van mensen die lange tijd onder grote stress hebben gestaan, ontwikkelen in loop van de tijd een overgevoeligheid voor stress prikkels. Door die overgevoeligheid kunnen ook kleine prikkels enorm hevige stress- en angstreacties uitlokken.

Een aantal negatieve effecten bij krachttraining:

• Herstel wordt enorm belemmerd.
• Risico op blessures wordt aanzienlijk verhoogd.
• Het verlaagd je energieverbruik, wat inhoud dat je stofwisseling wordt vertraagd en je minder fit voelt.
• Het verhoogd je hongergevoel en de drang naar koolhydraten (suikers) wordt groter.
• Het zorgt er ook voor dat er minder spiergroei plaatsvindt.

Oftewel.. chronische stress is (bijna) slecht voor alles! 

FOMO

Het lijkt erop dat we ook steeds meer moeite te hebben met FOMO (Fear Of Missing Out). Hier ben ik zelf ook schuldig aan geweest, maar dit is gelukkig helemaal weg bij mij. Ik kan tegenwoordig heel erg genieten van een avondje bankhangen, elke dag optijd naar bed en een feestje missen heb ik ook geen moeite meer mee.

Anyway, terugkomend op FOMO.  Niks willen missen en overal bij aanwezig willen zijn, het liefst je lichaam in tweëen opsplitsen en op 2 plekken tegelijkertijd zijn. 2 of 3 verjaardagen op dezelfde avond in plaats van 1. Heb je er wel is bij stil gestaan of je dan daadwerkelijk aanwezig bent. Daarmee bedoel ik niet alleen fysiek aanwezig, maar ik wil de nadruk leggen op mentaal aanwezig. Aandacht geven en echt luisteren tijdens een gesprek? De tijd nemen om daar te zijn? Of zit je in de tussentijd alweer met je gedachten bij de volgende verjaardag?

JOMO

Waar ik de aandacht aan wil geven is JOMO (Joy Of Missing Out). Hierbij vind je het niet erg om (sociale) activiteiten te missen, maar omarm je juist je ‘alleen zijn’ momenten. Hoe kun je dat doen? Focus je minder op de kansen dat je iets mist en meer oog te hebben voor de positieve effecten die je nu op dit moment doet. Volledig in je eigen bubbel in het hier en nu.

Bij JOMO onstaat er rust en ruimte voor jezelf. Het kan immers heel lekker zijn om lekker een avondje op de bank een boek te lezen, te wandelen, mediteren of te netflixen in plaats van weer een feestje, kinderverjaardag of andere dingen die ‘moeten’.

Wat kun je doen om chronische stress voor te zijn

Pak het probleem direct aan waar je stress door krijgt. Acute stress is goed, dit geeft je energie en kan motiverend werken om stressvolle situaties aan te pakken. Lukt dit niet, vraag je dan af of jij wat aan de situatie kan veranderen en mocht dit niet het geval zijn, probeer het los te laten.

Breng structuur aan doormiddel van een planning. Je brein is niet gemaakt om alles te onthouden. Daar is je brein zelfs heel slecht in en je kunt maar een paar ‘blokjes’ onthouden. Schrijf dingen op door een to-do lijst te maken.

Zijn er dingen die gedaan moeten worden, maar vind je het niet leuk vind om te doen? Doe ze als eerst en zo vroeg mogelijk. Probeer eens meditatie of een ademhalingsoefening om je hartslag omlaag te brengen. Een stress reactie is door je borst ademen. Probeer eens 5 á 10 minuten stil te zitten of liggen. Focus je op je ademhaling en met name dat je door je buik ademt. In ademen door je neus, uitademen door je mond.

Zoek een rustgevende plek op. Ga naar het bos, strand, duinen of elders een afgelegen plek waar je lekker kan wandelen. Wees flexibel. Het leven gaat zeker niet altijd zoals je gepland hebt. Durf je originele plan los te maken en je aan te passen aan omstandigheden.

Stress & Sporten

Chronische stress heeft dus veel negatieve effecten op hoe je je voelt en hoe gezond je bent. Daarom is het belangrijk om je stress zo optimaal mogelijk te managen. Sporten en bewegen helpen daar enorm bij en is naar mijn idee de beste uitlaatklep om te ont-stressen. Dat werkt onder andere op deze manier: De toename van de neurotransmitter endorfine. Dit is het snelst werkende anti stress hormoon bij sporten en bewegen.

Is stress goed of slecht?

Steeds meer mensen gebruiken sport en bewegen als manier om bijvoorbeeld depressie, burn-out en angststoornissen tegen te gaan. Het is goed om in je hoofd te houden dat bij veel psychische klachten en stoornissen stress een onderliggende rol speelt. Dat betekent dat werken aan het verminderen van stress en het verbeteren van je psychische gezondheid gepaard gaan met elkaar. Kanttekening daarbij is wel dat je niet opeens als een idioot tekeer moet gaan en 10 keer per week moet gaan sporten. Luister naar wat je lichaam verteld en pas je aan je lichaam aan.

Wil je wel meer sporten en bewegen om stress te verminderen, maar heb je behoefte aan tips hoe je dat doet? 

Stuur mij een bericht door het contactformulier hier in te vullen en ik sta je graag te woord.